Türk İslam Tasavvuf Geleneğine Rüya

Rüya, tarih boyunca insanlığı yakından ilgilendiımiş ve bu konuda çeşitli eserler meydana getirilmiştir. Dinlerin bu olaya bakışı yanında modern ilimlerin de ilgi alanı içinde olan ve gittikçe yeni mesafeler katedilen dünyamızda rüya, fert ve toplumları derinden etkilemiş, tarihî ve sosyal olayların yanında güzel sanatların da ilham kaynağı olmuştur.

Türk tarihinin çeşitli dönemlerinden ve Türk toplumunun çeşitli kesimlerinden tespit ettiğimiz rüyalar Türk insanının olaylara bakışını ve gelecek hakkındaki sezgilerini belirleme açısından önemli ip uçları taşımaktadır.

Bu konuyu seçerken toplum hayatını derinden etkileyen bir motifin, bilhassa kendi içimizden kaynaklanıp gelişen bir kurumunda; tekke ve tarikatlardaki yeri nedir, etrafını nasıl etkilemiştir, edebî ve diğer kültür eserlerine nasıl yansımıştır bir bütün olarak ortaya çıkarmayı düşündük.

Rüya motifini bütün yönleriyle yerine oturtabilmek için dünya ve Türk tarihi ile kültür hayatı içindeki durumuna temas etme ihtiyacını duyduk ve konunun oralarla irtibatını tespite çalıştık.

Çalışmamız özelliği itibariyle dini, tarihi, tasavvufi kaynaklarla bizzat rüya malzemesine dayanmaktadır. Böyle bir çalışmaya ışık tutacak daha evvel meydana getirilmiş benzeri eserlerin bulunmayışı ve çalışma alanının çok geniş olması bizi oldukça kapsamlı bir taramaya yöneltmiştir.

Giriş hariç beş bölümden oluşan bu çalışmanın başlangıcında rüyanın kelime ve kavram olarak mahiyeti, ifade şekilleri değişik kaynaklardan faydalanılarak toplu bir şekilde verilip çeşitli din ve medeniyetlerdeki yeri belirlenmeye çalışılmıştır.

Birinci bölümde rüyanın tarihi akışı içersinde Türk topluluklarında ve kültür hayatındaki yeri ortaya konmuştur. İkinci bölümde rüya ilminin tarihi gelişimi, rüyanın mahiyeti, Batıda rüya üzerine yapılan çalışmalar ve rüya teorileri, ilmi araştırmalar üzerinde durularak tabir ilmi ve tabircilerin mahiyeti ile görülen rüyalar etrafında oluşan davranış şekilleri belirlenmiştir.